HB wil niet per definitie zeggen “slimmer”. HB wil zeggen dat je makkelijk nieuwe informatie verwerkt.
Dit is een tegenstrijdige uitspraak. Ik dacht altijd dat "slim" zijn juist betekent makkelijk nieuwe informatie verwerken. Het is me opgevallen dat mensen die van zichzelf of hun kinderen beweren dat ze hoogbegaafd zijn, maar die hoogbegaafdheid niet in de praktijk kunnen omzetten op intellectueel niveau, altijd proberen een andere definitie te geven aan hoogbegaafdheid om daarmee de stempel van hoogbegaafdheid te kunnen behouden.
Enige verduidelijking is hier nodig: Met “slimmer” bedoelen de meeste mensen “veel weten” of “snel iets (specifieks) kunnen oplossen”. Deze twee gedachten komen vaak overeen met hoogbegaafdheid, maar zijn geen conditio sine qua non.
Het gemak waarmee HB’s (volgens de enge definitie van een hoog IQ) nieuwe info verwerken, leidt vaak tot een hogere (algemene) kennis, en mits juist getraind kunnen deze HB’s snel heel wat oplossen. Maar even vaak wordt door vervreemding, isolement, en verkeerde sturing (tiger mums of juist verwaarlozing en onderstimulatie) het potentieel van velen onderontwikkeld of enkel in bepaalde domeinen ontwikkeld.
Dat men makkelijk veel info verwerkt, zegt niets over de toepasbaarheid van deze info, of hoe “diep” deze info wordt eigen gemaakt. Men kan bv 16 talen “leren”, maar in geen enkele taal voldoende diep gaan om echt een diepgaand gesprek te voeren. Of men surft door de wiskundige leerstof (en men snàpt het ook echt!) maar als je nooit voldoende oefeningen algebra gedaan hebt, train je die minder conceptuele “mentale spieren” niet.
Met als gevolg dat je na verloop van tijd *zonder je HB capaciteiten te verliezen* toch minder “slim” eindigt dan een leeftijdsgenoot die (met veel meer moeite) wél die “spieren” heeft opgebouwd, en de wiskundige concepten langzaam heeft eigengemaakt.
Ik pleit ook niet voor het “makkelijker” maken van het HB-parcours. Wél om er voldoende aandacht aan te besteden. Zodat ook HB’s leren hun potentieel te benutten.
Zoals een gezin dat ik ken met vier kinderen die door een "therapeut" allemaal ADHD zijn aangepraat. Kassa, kassa.
Ook bij HB liggen er kapers op de kust, maar dat wil niet zeggen dat ADHD of HB niet bestaan. De IQ-test is op dit vlak wel degelijk een groot verschil. Al is een éénmalige, cultureel gevoelige test niet zaligmakend. Ik herinner me de test van mijn zoontje, waarin een brief en postbode voorkwamen; niet echt van deze tijd, waarin zelden nog een echte brief wordt geschreven… En een klassieke “telefoon” is voor een kleuter een historisch artefact. En de IQ-test betekent ook niet dat er extra hulp nodig is, ja dan welke: in sommige scholen, gezinnen en culturen wordt radicaal anders met kennis, motivatie en begaafdheid omgegaan dan we gewend zijn.
Welke middelen? Speciale scholen op zeer hoog niveau? Daar gaan de meeste zogenaamde hoogbegaafde kids toch niet presteren daar ze gewoonweg niet hoogbegaafd zijn.
In feite komt het op het volgende neer: geef onze hoogbegaafde kinderen ongezien een tien.
Dit is een regelrecht absurde karikatuur van de realiteit. De meeste ouders van HB’tjes zouden niet liever hebben dan dat hun kinderen het goed doen in het leven *zonder* al die absurde verwachtingen. Hoogbegaafdenscholen hebben tot nu toe weinig zinvols teweeggebracht. Om HB zinvol te ontwikkelen moet je namelijk kunnen functioneren in deze maatschappij. Wat wél nodig is, is gespecialiseerde begeleiding (en dat kan door een goed opgeleide reguliere juf of meester) die snapt waar het schoentje wringt. Dat wens je ieder kind toe.
Er zijn legio voorbeelden van leerkrachten die HB kids kapotterroriseren en kleineren omdat ze het niet kunnen verkroppen dat een kind door zelfstudie iets “beter weet”.
Een gezonde leerkracht grijpt die leerhonger aan, en feliciteert zo’n kind voor het eigen initiatief. En leert als leerkracht zelf iets bij van zo’n leerling. En geeft zo’n leerling met empathie tips rond hoe je je gelijk kan bewijzen zonder eigenwijs en arrogant te lijken.
Ik wou voor mijn eigen dochter op haar laatste rapport een buis (of toch minstens een 6). Omdat het gezond is te beseffen dat niet alles makkelijk hoeft te gaan, en om haar te leren hoe het voelt wanneer je “faalt” in je opzet (nu in het lager de
stakes nog wat lager liggen). Ik zie ook de leerproblemen die mijn dochter opstapelt (focus op de leerstof die haar ligt, om niet te hoeven falen tijdens het studeren, en dan op de toets die tijd moeten inhalen door je eruit te redeneren, zonder van buiten te hoeven blokken). Anderzijds zie ik mijn zoontje zwoegen om 30 sommen te maken, omdat hij zelf vindt “dat dat toch altijd maar hetzelfde” is. Hij moet juist leren “saaie” oefeningen toch af te werken.
Nooit hoor ik hen vragen: "Ik heb hier een hoogbegaafd kind. Pomp dat nu eens vol met kennis en liefst zo snel mogelijk.
“Volpompen met kennis” is de makkelijke uitweg. Maar zo kweek je een Mozart, een Bobby Fischer, in extreme gevallen een halve “Rainman”…
Daarentegen een gezond, verstandig, trots (maar niet arrogant), slim (maar geen vakidioot), gevoelig (maar niet gekwetst), gepassioneerd (maar niet obsessief) gelukkig kind?… dat is andere koek.
Dit zijn geen cliché-Einsteins.
Einstein is trouwens een mooi voorbeeld van een “echte” hoogbegaafde: misschien een beetje excentriek, maar wel gevoelig en warm, pacifist, niet bijzonder ambitieus maar wel passioneel, verre van perfect (scheidingen, twijfels, zelfs enkele blunders ook op wetenschappelijk vlak,…), en ook (zeer typisch) geen gemakkelijke schoolcarrière, en allerminst een typisch “geslaagde” professionele carrière (gestart als klein ambtenaartje in het
patent office, en (her)ontdekt via zijn briefwisseling. Ook een fervent (en geen spectaculair goed) vioolspeler. Een echt “Mensch”.
